شمال نیوز: این روزها حال باغداران مازندرانی مساعد نیست، انتظار و تلاش یک ساله بسیاری از آن‌ها از بین رفته است. این نخستین بار نیست که کشاورزان و باغداران مازندرانی در فصل به بار نشستن محصولات «خسارت» برداشت می‌کنند. کشاورزان و باغدارن هنوز بحران برف سال86 را فراموش نکرده‌اند و پس از چند سال دوندگی بعضی از آن‌ها توانستند فقط بخشی از بیمه را دریافت کنند. اما پس از آن خشک‌سالی و کم‌آبی گریبانگیر کشاورزان مازندرانی شد، سیل و طوفان و تگرگ را هم باید به این بحران‌ها افزود.

امسال به دلیل سرمای زودرس و برفی که در نخستین روزهای آذرماه بارید، باغداران شمالی غافلگیر شدند. هنوز بسیاری از مرکبات بر روی درخت مانده بود و کشاورز رغبتی برای فروش محصول خود نداشت؛ چرا که بازار به دلیل وجود نارنگی‌های ژاپنی اشباع شده بود و اقبالی برای نارنگی‌های بومی وجود نداشت. ضمن این‌که فضای بازار به دلیل ماه محرم و صفر راکد بود.

با آغاز بارش نخستین دانه‌های برف و سفیدپوش شدن درختان، دلهره به جان باغداران افتاد و همان شب سعی کردند با روش‌هایی که میدانستند باغ‌شان را از خسارت‌های احتمالی مصون نگه دارند. اما این شب‌بیداری باغداران فایده نداشت؛ چراکه پس از یخ‌زدگی پرتقال‌های تامسون تلخ شدند و پس از سرمازدگی قیمت مرکبات کاهش یافت.
 

تلاش‌های بی‌ثمر
«مسعود» راننده تاکسی است که به شغل کشاورزی هم مشغول است. وی به همشهری گفت: همان شبی که بارش برف شروع شد در همان سرما سعی کردیم با آب‌پاشی بر روی سرشاخه‌های درختان از سرمازدگی مرکبات باغبان جلوگیری کنیم.

«رحیم مرادی» مرد میانسالی که مسافر تاکسی «مسعود» بود، از تجربه آن شب خود گفت که با کمک فرزندانش در باغ آتش روشن کردند تا با دود و حرارت از آسیب‌های جدی بتوانند جلوگیری کنند. او همچنین گفت که از آبان ماه قصد فروش نارنگی‌های باغ خود را داشت، اما خریداران به دلیل راکد بودن بازار اقبالی از خود نشان نمی‌دادند. قرار بود بعد از ماه صفر محصولات باغ خود را یکجا بفروشد که برف رویاهای او را نقش برآب کرد.

در این میان هم باغدار و هم خریدار متضرر شدند و باز هم مثل همیشه این قصه تلخ برای دلالان پر سود بود. پس از این حادثه هر مسئولی بنابر وظایف خود با تریبونی که در اختیار داشت، باغدار را مقصر دانست؛ چرا که باغدار برای سود بیشتر مرکبات خود را به فروش نرساند، حال آن‌که بازار خرید و فروش بی‌رونق بود.

رئیس کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی مجلس شورای اسلامی در رسانه‌ها اعلام کرد که 90درصد محصولات شمال کشور در این فصل روی درخت بود و بین 25 تا 30 درصد از محصولات باغی خسارت دیدند. «علی‌محمد شاعری» عنوان کرد که در برآورد نخست 1000 میلیاردتومان خسارت پیش‌بینی شده است.

به گفته شاعری، دولت نتوانسته در شرایط بحرانی به باغداران کمک کند و فقط 5 درصد از باغ‌های مرکبات شمال مشمول بیمه و پرداخت خسارت هستند و95درصد باغ‌ها بیمه نیستند.
 

زمین‌های خشکه‌زاری به باغ تبدیل شدند
رئیس شورای بخش مرکزی ساری با انتقاد از عملکرد جهاد کشاورزی استان به همشهری گفت: همیشه با افتخار از تولید بیش از 2/5 میلیون تن تولید مرکبات در استان می‌گویند و از این‌که مردم نگران پرتقال شب عید نباشند. اما زمانی‌که کشاورز دچار بحران و خسارت می‌شود، مسئولان کجا هستند؟ مدیریت، نظارت و توزیع امکانات ضعیف است. مسئولان فکر می‌کنند تغییر کاربری فقط تبدیل زمین کشاورزی به تجاری است. سال‌هاست که زمین‌های خشکه‌زاری تبدیل به باغ شده و مسئولی نگران این مسئله نیست.

«مهدی مرتضوی» با بیان این‌که جهاد کشاورزی وظیفه دارد به کشاورز اطلاعات و آگاهی کافی را در مورد کشت یک نوع محصول یا درخت میوه بدهد تا کشاورز در فصل برداشت محصول با مشکل مواجه نشود، به وضعیت بیمه و تعرفه‌های آن اشاره کرد و گفت: تعرفه‌های بیمه‌ای کارشناسی شده نیست. این تعرفه برای کشاورز مناطق کوهستانی و دشت یکی است. کشاورزی زمین یا باغ خود را بیمه می‌کند، اما زمان پرداخت خسارت حتی نصف رقم خسارت را دریافت نمی‌کند. انگیزه‌ای برای بیمه کردن زمین‌های کشاورزی وجود ندارد؛ چرا که متولیان نتوانسته‌اند زمینه مساعدی را برای حمایت از تولیدکندگان به وجود بیاورند.
 

مرکبات کیلویی 550تومان سودآور نیست
مرتضوی افزود: به دلیل مدیریت نادرست جهاد کشاورزی امروز با این شرایط در بازار مرکبات مواجه هستیم. گفته‌اند که باغداران مرکبات خود را به مرکز خرید تنکابن تحویل دهند تا کیلویی550 تومان از آن‌ها خریداری ‌شود. این اقدام نتیجه‌بخش نیست. برای کشاورز سودی ندارد که محصول را با هزینه خودش به تنکابن حمل کند و به قیمت ۵۵۰ تومان بفروشد، در حالی که مراکز خدمات کشاورزی و تعاون روستایی، انبار دارند و می‌توانند این محصولات را از کشاورزان تحویل بگیرند.

رئیس شورای بخش مرکزی ساری اظهار کرد: مسئولان جهاد کشاورزی گفته‌اند که باغداران در برداشت پرتقال تامسون عجله‌ای نداشته باشند و تا شیرین شدن میوه صبر کنند. اما باغدار نگران است که نکند یک سرما و یخبندان دیگر بیاید و بیشتر از این ضرر کند.

گرایش تبدیل باغ به شالیزار
مرتضوی با بیان این‌که دولت نتوانست از باغداران حمایت کند و قیمت تضمینی را برای مرکبات در نظر بگیرد، یادآوری کرد: سال گذشته دولت از شالیکاران حمایت کرد و به دلیل همین حمایت‌ها، بسیاری از باغ‌های مرکبات مازندران از سال آینده به شالیزار تبدیل می‌شوند. رئیس جهاد کشاورزی مازندران و دیگر مسئولان استانی باید از امروز به فکر محصول مازاد شالی در استان باشند و برای رفع این مشکل چاره‌اندیشی کنند.

یکی از خریداران مرکبات هم به همشهری گفت: اغلب خریداران، مرکبات را پیش خرید کردند و منتظر ماندند تا وضعیت بازار رونق پیدا کند. اما پس از برف و یخ‌زدگی بسیاری از خریداران ضرر کردند؛ چرا که پرتقال تامسون تلخ شده است و بار ما را برگشت زده‌اند.

«امید آهنگران» افزود: پس از بحران برف، قیمت مرکبات کاهش یافت. الان قیمت هر کیلو پرتقال تامسون که از باغدار می‌خریم 300تا400تومان است و در میدان میوه‌و‌تره‌بار هم کیلویی400 تا600 تومان از ما خریداری می‌کنند. با وجود این‌که 200تن مرکبات پیش‌خرید کردم، فعلا دست نگه داشتم؛ چراکه در میدان بار هم مرکبات خریدار ندارد.
 

بگذارید قند میوه کامل شود
دانشیار گروه باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در گفت‌وگو با همشهری در مورد برگشت شیرینی پس از یخ‌زدگی به پرتقال، گفت: وقتی آب پرتقال را می‌خورید آخر آن کمی تلخ است که این طبیعت پرتقال است. اگر بعد از سرمازدگی میوه روی درخت دچار شل‌شدگی و پارگی شده باشد میوه تلخ می‌شود. اما میوه‌هایی که از لحاظ شکل ظاهری سالم‌اند چون در حال رشد هستند قند میوه کامل نشده و فقط اسید میوه زیاد است. به همین دلیل اگر روی درخت بمانند قند میوه کامل می‌شود.
«‌حسین صادقی» با بیان این‌که پرورش میوه یک دانش پیشرفته است و کشاورز با آگاهی کافی باید اقدام به کشت نوع میوه متناسب با اقلیم منطقه کند، افزود: میوه‌هایی که در مازندران کشت می‌شوند باید با شرایط آب و هوایی منطقه سازگار باشند. سرمازدگی درختان میوه پدیده‌ای است که هر سال خسارت‌های زیادی بر جای می‌گذارد.
 

کارشناسان جهاد به روستاها بروند
صادقی بیان کرد: اگر جهاد کشاورزی واقعا می‌خواهد برای کشاورزان اقدامی انجام دهد، باید کارشناسان خود را روستا به روستا بفرستد تا اطلاع‌رسانی درست صورت گیرد. در تمام دنیا، کارشناسان کشاورزی آموزش‌های لازم را می‌بینند و حفاظت از منطقه‌ای برعهده آنان است و بابت این کار حقوق هم دریافت می‌کنند.

دانشیار گروه باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با بیان این‌که کشاورزی شغل تمام‌وقت است و کشاورز باید با دانش روز آشنا باشد، گفت: دانشجویانی که 10 سال پیش فارغ‌التحصیل شدند، الان در جهاد کشاورزی مشغول به کارهستند و هنوز با همان دانش 10 سال پیش کار می‌کنند. در حالی‌که هم اساتید و هم فارغ‌التحصیلانی که مشغول به کارشدند باید هر 4 سال یکبار دانششان را به روز کنند.
 

حمایت نصفه و نیمه بیمه‌ها
دانشیار گروه باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری با اشاره به حمایت‌هایی که سایر کشورها از کشاورزان خود می‌کنند، اظهار کرد: تولید، بیمه، انتخاب درست و صنایع تبدیلی چهار موضوعی هستند که در تمام دنیا به آن توجه دارند، اما متاسفانه در کشور ما این‌طور نیست. قیمت بیمه‌ها واقعی نیست، اگر قیمت درآمد باغ از محصولی300 میلیون تومان است باید بیمه خسارت واقعی را بپردازد. بیمه در سایر کشورها برای مشتریان خود خدمات متنوعی را ارائه می‌دهد و راه‌حل‌های متفاوتی را برای جبران خسارت مشتریان در نظر می‌گیرد.

حسین صادقی افزود: پرتقال تامسون نیاز بازار نیست و کششی برای تامسون در بازار وجود ندارد. این موضوع به کشاورزان اطلاع‌رسانی شود. باید پیش‌بینی‌های لازم انجام گیرد تا محصول در طول سال توزیع شود. همچنین به تعاونی‌ها سروسامان داده شود و سیکل درستی برای چرخه تولید، بازار و مصرف‌کننده تعریف شود. در زنجیره معیوب همه زیان می‌کنند. به دلیل نبود صنایع تبدیلی در مازندران و تولید بیش از اندازه یک محصول، هم باغدار و هم خریدار دچار زیان شوند.

سهم مازندران از تولید بخش باغبانی کشور یک پنجم است و تولید بیش از50درصد مرکبات و80درصد کیوی کشور در این استان انجام می‌شود، اما تا زمانی‌که راه واردات و بعضاً واردات قاچاق میوه باز است، چرا باید نگران خسارت کشاورزان مازندرانی باشیم؟! / همشهری